Ustawa z dnia 7 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej i niektórych innych ustaw ( Dz. U. Nr 245 poz. 1775) wprowadziła do porządku prawnego zasady proceduralne związane z udzielaniem pomocy publicznej w rolnictwie i w rybołówstwie. Pomoc w tych sektorach, do dnia wejścia w życie nowelizacji ustawy, była wyłączona z polskich przepisów o pomocy publicznej.
Zgodnie z zapisami Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) rynek wewnętrzny obejmuje także rolnictwo, rybołówstwo i handel produktami rolnymi. Przez produkty rolne należy rozumieć płody ziemi, produkty pochodzące z hodowli i rybołówstwa, jak również produkty pierwszego przetworzenia, które pozostają w bezpośrednim związku z tymi produktami. Produkty rolne, do których mają zastosowanie przepisy o pomocy w rolnictwie wymienione są na liście stanowiącej załącznik I do TFUE.
Jednym z instrumentów realizacji celów wspólnej polityki rolnej, o której mowa w art. 38 ust. 1 TFUE są działania podejmowane w zakresie wspólnej organizacji rynków rolnych. W odniesieniu do rolnictwa stosowane są odmienne reguły konkurencji. Przy dokonywaniu oceny legalności pomocy państwa w sektorze rolnym Komisja Europejska kieruje się zasadami wynikającymi ze wspólnej polityki rolnej, której cele zawarte są w art. 39 TFUE.
Organem monitorującym pomoc w rolnictwie i w rybołówstwie jest minister właściwy do spraw rolnictwa (Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi). Wprowadzenie przepisów w zakresie monitorowania i sprawozdawczości z pomocy publicznej udzielanej w rolnictwie i w rybołówstwie wynika z konieczności przedkładania Komisji Europejskiej corocznych sprawozdań dotyczących wielkości udzielonej pomocy publicznej w tych sektorach. Zasady udzielania pomocy oraz warunki dopuszczalności pomocy w rolnictwie i rybołówstwie wynikają bezpośrednio z przepisów prawa unijnego.
W sektorze produkcji rolnej pomoc de minimis udzielana jest na podstawie Rozporządzenia Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz. Urz. UE L 352 z 24.12.2013, str. 9) zmienionego Rozporządzeniem Komisji (UE) 2019/316 z dnia 21 lutego 2019 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 1408/2013 w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym ( Dz. Urz. UE L51 I z 22.02. 2019, str. I). Pomoc de minimis w sektorze rolnym udzielana na podstawie opracowanych programów pomocy może być udzielana maksymalnie do 30 czerwca 2028 roku.
Wielkość pomocy przyznana jednemu przedsiębiorstwu nie może przekroczyć 20 000 euro brutto w okresie trzech kolejnych lat podatkowych. Limit pomocy de minimis dla Polski w okresie trzech kolejnych lat podatkowych wynosi 295 932 125 euro, co stanowi 1,25% rocznej produkcji rolnej Polski.
W sektorze rybołówstwa pomoc de minimis udzielana jest na podstawie Rozporządzenia Komisji (UE) nr 717/2014 z dnia 27 czerwca 2014 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rybołówstwa i akwakultury (Dz. Urz. UE L 190 z 28.06.2014, str. 45) zmienionego Rozporządzeniem Komisji (UE) 2020/2008 z dnia 8 grudnia 2020 r. zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 702/2014, (UE) nr 717/2014 i (UE) nr 1388/2014 w odniesieniu do okresu ich stosowania oraz innych odpowiednich dostosowań (Dz. Urz. UE L 414 z 09.12.2020, str. 15) a następnie Rozporządzeniem Komisji (UE) 2022/2514 z dnia 14 grudnia 2022 r. zmieniającym rozporządzenie nr 717/2014 w odniesieniu do okresu jego stosowania.
Wielkość pomocy przyznana jednemu przedsiębiorstwu nie może przekroczyć 30 000 euro brutto w okresie trzech kolejnych lat podatkowych. Limit pomocy de minimis dla Polski w okresie trzech kolejnych lat podatkowych wynosi 41 330 000 euro, co stanowi 2,5 % rocznych obrotów sektora rybołówstwa w Polsce tj. z działalności w zakresie połowów, przetwórstwa i akwakultury.
W celu przestrzegania ustalonego dla Polski limitu pomocy de minimis, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi publikuje okresowo - w Monitorze Polskim - kwotę wykorzystanego krajowego limitu pomocy de minimis w rolnictwie i w rybołówstwie bądź informuje o wyczerpaniu limitu. Stąd obowiązek przesyłania przez organy uprawnione do udzielania tej pomocy szczegółowych informacji na temat udzielanej pomocy de minimis w tych sektorach.
Przedsiębiorstwa prowadzące działalność w tym zakresie mogą ubiegać się o przyznanie pomocy de minimis na warunkach określonych w Rozporządzeniu Komisji (UE) nr 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis (Dz. Urz. UE L 352 z 24.12.2013, str. 1 z późn. zm.).
W przypadku przyznania pomocy de minimis w rolnictwie lub w rybołówstwie, podmiot udzielający pomocy zobowiązany jest do wydania zaświadczenia o udzielonej pomocy de minimis na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 marca 2007 r. w sprawie zaświadczeń o pomocy de minimis i pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie (tekst. jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 350). Zaświadczenie sporządza się zgodnie ze wzorem określonym w załączniku nr 2 do rozporządzenia.
Zwolnienia i ulgi przyznawane na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 4 i 5 oraz art. 13 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r., poz. 333):
1) gruntów przeznaczonych na utworzenie nowego gospodarstwa rolnego lub powiększenie już istniejącego do powierzchni nieprzekraczającej 100 ha:
a) będących przedmiotem prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego, nabyte w drodze umowy sprzedaży,
b) będących przedmiotem umowy o oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste,
c) wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, objętych w trwałe zagospodarowanie;
2) gruntów gospodarstw rolnych powstałych z zagospodarowania nieużytków - na okres 5 lat, licząc od roku następnego po zakończeniu zagospodarowania;
3) inwestycyjna z tytułu wydatków poniesionych na:
a) budowę lub modernizację budynków inwentarskich służących do chowu, hodowli i utrzymywania zwierząt gospodarskich oraz obiektów służących ochronie środowiska,
b) zakup i zainstalowanie: deszczowni, urządzeń melioracyjnych i urządzeń zaopatrzenia gospodarstwa w wodę, urządzeń do wykorzystywania na cele produkcyjne naturalnych źródeł energii (wiatru, biogazu, słońca, spadku wód)
podlegają przepisom o pomocy publicznej w rolnictwie
Od dnia 1 stycznia 2014 r. ulgi w podatku rolnym udzielane na podstawie przepisów art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym z tytułu nabycia użytków rolnych są stosowane w formule pomocy de minimis zgodnej z warunkami Rozporządzenia Komisji nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz. Urz. UE L 352 z 24.12.2013, str. 9 z późn.zm.).
Ulga inwestycyjna, o której mowa w art. 13 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym stanowi pomoc publiczną w rolnictwie.
Pomoc w formie ulgi inwestycyjnej w podatku rolnym udzielana jest zgodnie z warunkami Rozporządzenia Komisji (UE) 2022/2473 z dnia 14 grudnia 2022 r. uznającego niektóre kategorie pomocy dla przedsiębiorstw prowadzących działalność związaną z produkcją, przetwórstwem i obrotem produktami rybołówstwa i akwakultury za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej zmienionego Rozporządzeniem Komisji (UE) 2023/1315 z dnia 23 czerwca 2023 r.
Pomoc w formie ulgi inwestycyjnej udzielana jest na zasadach określonych w art. 14 tego rozporządzenia, czyli jako pomoc na inwestycje w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne w gospodarstwach rolnych powiązane z produkcją podstawową produktów rolnych. Udzielanie pomocy w ramach zatwierdzonego programu pomocy dotyczy beneficjentów - podatników podatku rolnego, będących mikroprzedsiębiorcami, małymi i średnimi przedsiębiorcami (MŚP).
Komisja Europejska zatwierdziła wymagane zestawienie informacji na temat programu i opublikowała program pod sygnaturą: SA.106524. Program obowiązuje do 31 grudnia 2027 r.
Zwrot podatku akcyzowego dokonywany na podstawie ustawy z dnia 10 marca 2006 r. o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r. poz. 846) stanowi pomoc publiczną udzielaną na podstawie programu pomocowego o numerze SA.107621. Program obowiązuje do 31 grudnia 2027 r.
Dodatkowe informacje na temat stosowania przepisów dotyczących podatku od nieruchomości, podatku rolnego i leśnego w odniesieniu do podatników podlegających przepisom o pomocy publicznej w rolnictwie można znaleźć na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie (Dz. U. Nr 53, poz.312 z późn. zm.);
Przetwarzanie produktów rolnych - czynności dokonywane na produkcie rolnym, których produkt końcowy jest również produktem rolnym, z wyjątkiem wykonywanych w gospodarstwach czynności niezbędnych do przygotowania produktów zwierzęcych lub roślinnych do pierwszej sprzedaży.
Wprowadzanie produktu rolnego do obrotu - posiadanie lub wystawianie produktu w celu sprzedaży, oferowanie go na sprzedaż, sprzedaż, dostawę lub każdy inny sposób wprowadzania produktu na rynek, z wyjątkiem jego pierwszej sprzedaży przez producenta surowców na rzecz podmiotów zajmujących się odsprzedażą lub przetwórstwem i czynności przygotowujących produkt do pierwszej sprzedaży; sprzedaż produktu przez producenta surowców konsumentowi końcowemu uznaje się jedynie za wprowadzanie do obrotu produktów rolnych, jeśli następuje w odpowiednio wydzielonym do tego celu miejscu.
Produkty rybołówstwa i akwakultury - produkty określone w art. 5 lit. a) i b) Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1379/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie wspólnej organizacji rynków produktów rybołówstwa i akwakultury, zmieniające rozporządzenia Rady (WE) nr 1184/2006 i (WE) nr 1224/2009 oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 104/2000 (Dz.U. L 354 z 28.12.2013, s. 1 z późn. zm.).