Sieć Natura 2000 jest jedną z form ochrony przyrody, służącą ochronie najcenniejszych europejskich ekosystemów oraz gatunków roślin, zwierząt i grzybów, przy poszanowaniu praw własności i praw lokalnych społeczności do zrównoważonego rozwoju.
W dniu 29 października 2009 roku Minister Środowiska przekazał Komisji Europejskiej projekt listy nowych specjalnych obszarów ochrony siedlisk sieci Natura 2000, na której znalazły się trzy obszary położone w całości lub w części w granicach administracyjnych Miasta Krakowa: Dębnicko-Tyniecki obszar łąkowy, Skawiński obszar łąkowy i Łąki Nowohuckie. Obszary te zostały przyjęte przez Komisję Europejską w dniu 10 stycznia 2011 roku.
Głównym celem ochrony są tutaj liczne populacje kilku gatunków modraszków zagrożonych wyginięciem w skali Europy. Siedliska tych motyli są jednocześnie ostoją wielu innych gatunków roślin i zwierząt chronionych, w tym także wyszczególnionych w załącznikach Dyrektywy Siedliskowej i Dyrektywy Ptasiej - aktów prawa Unii Europejskiej.
Największy z krakowskich obszarów naturowych - Dębnicko-Tyniecki obszar łąkowy (PLH120065) położony jest w południowo-zachodniej części Krakowa, na styku trzech jednostek geomorfologicznych: Pradoliny Wisły, izolowanych zrębów Bramy Krakowskiej i Wysoczyzny Krakowskiej. Składa się z kilku enklaw o łącznej powierzchni 282,86 ha, obejmujących najlepiej wykształcone i zachowane płaty łąk trzęślicowych i świeżych oraz fragmenty muraw kserotermicznych wykształconych w nasłonecznionych miejscach, w powiązaniu z widocznymi na powierzchni skałami jurajskimi.
Obszar chroni przede wszystkim wyróżniające się pod względem wielkości, metapopulacje modraszków Maculinea (=Phengaris) teleius i M. (=Ph.) nausithous oraz miejsca licznego występowania czerwończyków Lycaena helle i Lycaena dispar oraz modraszka Maculinea alcon. Obejmuje najlepiej zbadane populacje tych motyli w Polsce i być może najliczniejsze w Europie.
W zachodnich enklawach tego obszaru znajdują się ponadto stanowiska skalnika Driady Minois dryas - motyla bardzo rzadkiego, zagrożonego wyginięciem na terenie Polski.
W obszarze znajduje się, położone na skraju zasięgu, stanowisko lipiennika Liparis loeselii, storczyka odnalezionego w tym rejonie, po ok. 100 latach.
Przybliżone granice poszczególnych enklaw projektowanego obszaru przedstawiono na tle granic działek ewidencyjnych i układu okolicznych ulic.
Łąki Nowohuckie (PLH120069), objęte również ochroną jako użytek ekologiczny o powierzchni 59,75 ha, powstały na miejscu, dawnego koryta Wisły. Spotykamy tu ponad 10 zróżnicowanych zbiorowisk roślinnych. Są wśród nich zespoły naturalne: szuwary wysokich turzyc i część szuwarów trzcinowych, a także liczne, bogate zespoły półnaturalne np.: podmokła łąka z ostrożeniem łąkowym, świeża łąka z rajgrasem wyniosłym oraz szuwar z kosaćcem żółtym.
Teren pełni funkcje rekreacyjne (miejsce spacerów okolicznych mieszkańców) oraz ważne zaplecze dla zajęć z edukacji środowiskowej. Występują tutaj zwarte populacje czterech gatunków motyli wyszczególnionych w Załącznikach Dyrektywy Siedliskowej: modraszków Maculinea (=Phengaris) teleius i M. (=Ph.) nausithous, oraz czerwończyków Lycaena dispar i L. helle. W przypadku czerwończyka fioletka (L. helle) jest to najprawdopodobniej największa tak zwarta populacja w Europie. Wynika to z małej fragmentacji siedlisk tego motyla (łąk z rdestem wężownikiem) na tym obszarze. Obszar pełni ważną funkcję w zapewnieniu ciągłości siedlisk wymienionych motyli w skali Polski Południowej. Występują tu też cenne siedliska roślin i ptaków, związanych z siedliskami nieleśnymi.
Przybliżone granice projektowanego obszaru przedstawiono na tle granic działek ewidencyjnych i układu okolicznych ulic.
Obecnie dla obszaru Natura 2000 Łąki Nowohuckie sporządzany jest Plan Zadań Ochronnych. Więcej informacji na stronie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie
Najmniejszym obszarem naturowym Krakowa (położonym w niewielkiej części także na terenie Gminy Skawina) jest Skawiński obszar łąkowy (PLH120079) o powierzchni 44,13 ha.
Niewielki obszar występowania czterech gatunków modraszków z Dyrektywy Siedliskowej, a także Maculinea alcon, związanych z siedliskami łąk wilgotnych i świeżych, w tym łąk trzęślicowych. Rola tego obszaru jest jednak znacząca jako elementu sieci obszarów chroniących biotopy tych gatunków i wzajemną sieć połączeń.
Przybliżone granice projektowanego obszaru przedstawiono na tle granic działek ewidencyjnych i układu okolicznych ulic.
Źródła informacji:
Standardowe Formularze Danych (SDF) wymienionych obszarów,
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie,
Mapa roślinności rzeczywistej Miasta Krakowa i wyznaczenie obszarów przyrodniczo najcenniejszych, niezbędnych dla zachowania równowagi ekosystemu miasta. ProGea Consulting 2006-2007, UMK 2007,
Atlas roślinności rzeczywistej Krakowa, UMK 2008.
Zobacz
Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000
Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody na stronach Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska
Mapa obszarów chronionych na świecie (WDPA)
Natura2000 na stronach Komisji Europejskiej